20140207

Feto hanesan objetu iha kultura Timor-Leste / A objectivação das mulheres na cultura de Timor-Leste / The objectification of women in the culture of Timor-Leste



Saída mak ita halo hela atu bele muda buat hanesan ne’e no garante katak labarik-feto sira bele hetan ambiente ne’ebé seguru no favorável atu aprende?

Kazu Diretor “Fundação São Miguel” nia relasaun ho estudante feto ida, sai hanesan novidade boot no tama iha pájina jornal ho meius komunikasaun sira-seluk nian iha tinan liubá,no hahú husi ne’ebá hamosu komentáriu barak los iha média nasional ho Facebook. Maski la iha evidênsia katak krime ida komete tebes duni no Ministériu Edukasaun buka kedan atu investiga kazu ne’e, buat ne’ebé lamentável tebetebes mak rona katak Vise-Ministru Ensinu Báziku, Sr. Virgilio Smith, halo komentáriu públiku hirak ne’ebé la fó liu importânsia ba relasaun hanesan ne’e, no dehan katak hahalok College Foundation nia ulun-boot ne’e nian sei bele justifika ka kompreende tanba nia hanesan mane ida, ho impulsu ka nesesidade sira ne’ebé “normal” (lee: la’ós homosexual ka bui-fetok).

Karik bele prova katak Vise-Ministru ne’e halo tebes duni komentáriu sira hanesan ne’e, Ministériu Edukasaun Timor-Leste tenke foti medida sira ne’ebé todan no rigorozu tebes hasoru Vise-Ministru ne’e, tuir nia kompromisu sira ne’ebé nasional no internasional atu bele garante katak labarik-feto ho feto-maluk sira hotu bele goza sira-nia direitu hetan oportunidade ba ensinu/edukasaun, livre husi forma  koersaun ka abuzu seksual oioin. Ha’u husu ba Ministériu Edukasaun atu realiza lailais ona nia planu atu finaliza Kódigu Konduta ba edukador sira iha nível eskolar hotu-hotu no tau iha prátika medida sira hodi garante katak tenke expulsa ka duni-sai kedan violador-na’in sira husi pozisaun ka fatin ensinu sira no ema sira ne’ebé kaer lideransa ka xefia iha edukasaun.

Hakarak ka lakohi, no maski ema balu sente ladún furak, maibé realidade hatudu katak buat ne’ebé rona katak Sr. Smith dehan ne’e reflete krensa ka lisan-fiar ida ne’ebé ema hatene nanis ona maibé ladún ko’alia entre jerasaun tuan Timor-Leste nian katak feto-raa sira ne’ebé fraku no vulnerável ka kbiit-laek sira baibain sai hanesan mane katuas sira-nia soin rasik, hodi naran halo buat ne’ebé sira hakarak, liu-liu ema sira ne’ebé kaer ukun no kbiit-boot.  

Liafuan hirak ne’ebé kait ho Virgilio Smith ho atuasaun Diretor São Miguel Foundation nian bele hanesan malisan boot ida ba intelijensia ka kakutak sira ne’ebé foin sa’e no sensível ba jéneru, maibé realidade hatudu katak mane-maluk uitoan de’it husi jerasaun Sr Smith nian mak konsege repara ka haree buat ruma ne’ebé ladún di’ak ba públiku iha  komportamentu xefe São Miguel Foundation ne’e nian. Ne’e mak kultura patriarkal Timor-Leste nian rasik, no to’o tempu jerasaun foun ida husi lideransa mane nian bele ona halo mudansa ba dalan igualdade jéneru ne’ebé loos, kazu sira hanesan sei kontinua sai nafatin novidade boot ba ita.

Maioria resposta ka reasaun públiku nian kona-ba kazu ida ne’e foka liu ba “imoralidade” iha komportamentu mane ne’ebé temi hela ne’e, no la dun koa’lia kona-ba impaktu abuzu seksual no koersaun ba labarik-feto sira iha sira-nia edukasaun. Semana kotuk Ministru Edukasaun lakon tiha ona oportunidade osan-mean boot ida atu bolu ema hotu nia atensaun kona-ba importânsia eskola sira kria ambiente aprendizajen  ne’ebé seguru no bele kapasita labarik-feto sira, wainhira nia husik liu kazu ne’e sai fali kestaun “privadu” ida iha nia komentárius ba  média.

Saída loos mak inan ho aman sira, Igreja no líderes polítikus sira ohin-loron halo atu muda tiha tendênsia ka situasaun ida ne’ebé lamentável tebes ne’e hodi garante katak jerasaun edukador sira tuir mai ho líder ensinu sira bele hamriik, ho forsa no hakarak rasik, hodi defende labarik-feto ho feto-maluk sira-nia direitu sira?

3 Fevereiru, 2014

Kirsty Sword Gusmão
Embaixadora Boa Vontade ba Edukasaun
Prezidente, Fundasaun Alola



(TRANSLATION)

The objectification of women in the culture of Timor-Leste: what are we doing to change it and to ensure girls have a safe and conducive environment to learn?

The case of the “São Miguel College Foundation” Head’s relationship with a female college student hit the news and social media pages late last year, and has resulted in extensive comment in the national media and Facebook ever since. Whilst there is no evidence of a crime having been committed and the Ministry of Education undertook to look into the case immediately, it is highly regrettable that the Vice-Minister of Secondary Education, Mr Virgilio Smith, allegedly made public comments that downplayed the significance of the affair, and suggested that the behaviour of the College Foundation leader was justified because he is a man, with “normal” (read: not homosexual) urges.

If it is proved that the Vice-Minister did indeed make these comments, the Ministry of Education of Timor-Leste should take serious and unequivocal action against the Vice-Minister, in line with its national and international commitments to ensuring that girls and women are able to exercise their right to educational opportunity, free of sexual or other forms of coercion. I urge the Ministry of Education to proceed urgently with its plans to finalize the Code of Conduct for educators across all levels of schooling and to put in place measures to ensure that violators are expelled immediately from teaching positions and those of educational leadership.

Like it or not, and as unpalatable as it may be to most, the reality is that Mr Smith’s assessment of the case reflects a widely held but rarely spoken belief amongst the older generation of men that weak or vulnerable young women are the legitimate prey of older men, and particularly of those enjoying positions of authority or power. Virgilio Smith may be the pariah of Timor-Leste’s young and gender-sensitive intelligentsia, but the reality is that few males of his generation will have seen anything untoward in his public condonement of the behaviour of the São Miguel Foundation chief. Such is the patriarchal culture of Timor-Leste, and until a new generation of male leaders forges a different path on the road to true gender equality, cases such as this will continue to make news.

Much of the public response to this case focussed on the “immorality” of the conduct of the man concerned, with little reference made to the issue of the impact of sexual harassment and coercion on girls and their education. Last week the Minister of Education missed out on a golden opportunity to draw attention to the importance of schools providing a safe and empowering learning environment to girls when he passed the case off as a “private” matter in comments to the media.

What are the mothers and fathers, Church and political leaders of today doing to reverse these sad trends and to ensuring that the next generation of educators and educational leaders stand up, strong and spontaneously, for the rights of girls and women?

3 February, 2014

Kirsty Sword Gusmão
Goodwill Ambassador for Education
Chair, Alola Foundation



(TRADUÇÃO)

A objectivação das mulheres na cultura de Timor-Leste: O que temos feito para alterar isso e garantir que as raparigas tenham um ambiente seguro e favorável para aprender?

O caso da relação do Diretor de “São Miguel College Foundation”  com uma estudante deste colégio dominou as páginas de notícias e dos meios de comunicação social no ano passado, resultando daí comentários extensivos nos média e Facebook. Apesar de não haver nenhuma evidência sobre algum acto de crime e o Ministério da Educação se ter comprometido a verificar imediatamente o caso, é bastante lamentável que o Vice-Ministro do Ensino Secundário, Sr. Virgilio Smith, tenha supostamente lançado comentários públicos, minimizando a gravidade desta relação, alegando que o comportamento do líder do College Foundation se podia justificar porque ele é um homem, com impulsos “normais” (leia-se: não é homosexual).

Caso se comprove que o Vice-Ministro tenha, na verdade, proferido tais comentários, o Ministério da Educação de Timor-Leste deverá tomar sérias e inequívocas medidas contra o Vice-Ministro, em harmonia com os seus compromissos nacionais e internacionais, para poder garantir  que as raparigas e mulheres sejam capazes de exercer os seus direitos e oportunidades de formação, livres de abuso sexual ou de quaisquer outras formas de coerção. Apelo ao Ministério da Educação para urgentemente prosseguir com os seus planos de finalização do Código de Conduta para os educadores em todos os níveis escolares e pôr em prática as medidades que possam garantir que os violadores sejam imediatamente expulsos dos cargos de Ensino, inclusive todos os que assumem funções de liderança educacional.

Quer se queira quer não, e ainda que não seja agradável para algumas pessoas, a realidade é que a alegada avaliação feita pelo Sr. Smith, sobre o referido caso, reflete algo em voga mas pouco falado entre a velha geração masculina dos Timorenses de que as fracas e vulneráveis jovens mulheres são autênticas e legítimas presas dos mais idosos  e, em particular, daqueles  que usufruem posições de chefia ou de poder. As palavras atribuídas a Virgilio Smith e as acções do Director da São Miguel Foundation devem ser repugnantes à “intelligentsia”, jovem e sensível ao género, mas a realidade demonstra que são raros os homens da geração de Smith que tenham considerado inaceitável e publicamente condenável o vil comportamento do chefe da São Miguel Foundation. Assim é a cultura patriarcal de Timor-Leste e, até uma nova geração da liderança masculina conseguir encontrar um caminho diferente rumo á verdadeira igualdade de género, casos como este continuarão a ser notícia.

Grande parte da resposta pública a este caso centrou-se na na “imoralidade” do comportamento do homem em causa, com mínimas referências feitas sobre à questão do impacto de assédio sexual e coerção nas raparigas e na sua educação. Na semana passada o Ministro da Educação desperdiçou uma oportunidade de ouro para chamar a atenção pública sobre a importância das escolas poderem proporcionar um ambiente de aprendizagem seguro e mais propício à capacitação das raparigas, quando deixou passar o referido caso como assunto “privado” no seus comentários para os média.

O que fazem hoje as mães e pais, a Igreja e os líderes políticos para reverter estas horrendas e tristes tendências e garantir que a geração vindoura de educadores e líderes educacionais possam erguer-se, firmes e espontaneamente, em defesa dos direitos das raparigas e das mulheres?  

3 Fevereiro de 2014

Kirsty Sword Gusmão
Embaixadora da Boa Vontade para os Assuntos da Educação
Presidente, Fundasaun Alola

Sem comentários: